Aile İçi Kanser Riski – Çoklu Gen Panel Testlerinin Açığa Çıkardığı Gerçekler

Mevcut kılavuzlar, kanser yatkınlığı olan genlerde bilinen patojenik veya muhtemelen patojenik genetik varyantları (PGV) olan hastaların akrabalarında tek gen/ varyant testi yapılmasını önermektedir. Bu yaklaşım, aile üyelerinin diğer kanser yatkınlığı genlerinde PGV'leri olabileceği durumda risk azaltıcı stratejilerin kullanılmasını engelleyebilir. 

Tek Gen Testleri Yetersiz: Kademeli Testlerin Önemi ve Beklenmeyen Genetik Varyantlar

7433 probandın (hastalıkla ilişkili ilk kişilerin) 3696 akrabasında çoklu gen panelleri kullanılarak kademeli testlerin (cascade testing) yapılan bir çalışmada, beklenmeyen PGV’ler, %6.2 oranında (230 akrabada) tespit edilmiştir. Bu akrabaların %36.3'ünde farklı veya ek kanser taraması önerileri için uygun olabileceği belirlenmiştir. Sadece ailesinde PGV bulunan kişilere odaklanmak, bazı akrabaların önemli bulguları kaçırmasına neden olabilir.

Çalışmada, 2017 Ocak ile 2021 Mart arasında kliniklerde yapılan kademeli testlerden elde edilen veriler incelenmiştir. 3696 birey, sağlık uzmanının seçtiği panelle Çoklu Gen Panel Testine (MGPT) tabi tutulmuş. Test yapılan akrabaların çoğunluğu kadın (%76), Hispanik olmayan beyaz (%74) ve birinci derece akrabaydı (%74) ve kişisel kanser öyküsü yoktu (%81).

Çalışma bulgularına göre, Aşkenazi Yahudi kökenli bireyler, beklenmeyen PGV’ler açısından diğer beyaz bireylere göre iki kat daha fazla risk altındaydı (OR 2.0, %95 CI 1.1-3.4; p=0.017). İkinci derece veya daha uzak akrabalar ile kişisel kanser öyküsü olanlar, birinci derece akrabalardan ve kanser öyküsü olmayan akrabalardan daha yüksek risk altındaydı (OR 1.9, %95 CI 1.4-2.5; p=9.9x10-6 ve OR 1.6, %95 CI 1.1-2.3; p=0.012).

Sonuç olarak MGPT, kanser riski taşıyan genlerde beklenmedik PGV’lere sahip olan akraba grubunun %6.2'sini tespit etmiştir. Bu beklenmedik PGV’lerin neredeyse yarısı (test edilen akrabaların %2.7'si), yüksek veya orta penetranslı genlerde bulunmaktadır ve bu durum, klinik uygulamada bir değişiklik önerilmesini gerektirecek kadar önemlidir. Ancak, mevcut tek varyant testi uygulama yaklaşımları, tüm akrabalara genetik bilgi sağlama hedefini gerçekleştirmek için yetersiz kalabilir ve bu da kademeli test yapılırken bazı akrabalardan elde edilecek önemli bilgilerin gözden kaçırılmasına neden olabilir.

Uzman Yorumları

Taha Bahşi:

Bu çalışma, genetik testlerin sadece bilinen mutasyonlar üzerinden değil, aynı zamanda beklenmeyen genetik varyasyonlar üzerinden de değerlendirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Bu, özellikle kanser gibi ciddi hastalıkların erken teşhis ve tedavisi için büyük önem taşımaktadır. Bu veriler, genetik test yaklaşımımızı değiştirebilir. Bilinen mutasyon dışında yeni saptanan mutasyonların penetransı ve kanıt düzeyi de kafa karıştırıcı olabilir. Ancak, bu ciddi bir uyarıdır ve toplum taramasına yönlendirecek bir veri başlangıcı da olabilir.

Haktan Bağış:

Bu çalışma, genetik epidemiyoloji çalışmalarında yeni bir dönemin kapılarını aralayabilir. Özellikle Aşkenaz Yahudileri gibi etnik gruplarda, beklenmeyen PGV oranlarının daha yüksek olduğu gözlemlenmiştir. Türk toplumu için de bu tür çalışmaların yapılması gerekmektedir. Türk genom datasının tamamlanması, herediter kanser prevelanslarını çıkarmak için beklenmelidir. Bu tür çalışmaların detayında ciddi antropogenetik veriler de bulunabilir.

Uzman yorumları da göz önüne alındığında bu çalışma, genetik testlerin ve kanser teşhisinin geleceği için oldukça önemli. Hem sağlık uzmanları hem de toplum için yol gösterici olabilecek bu tür çalışmaların sayısının artması umut ediliyor.